فن بیان در روایتگری نور 7

فصل دوم
راوی برای روایت چهار تا سین لازم دارد
  ۱- سوز
۲- سواد
۳- سلیقه
۴- سعه صدر
۱-راوی یا یک خطیب  به اندازه ادعایش باید پختگی داشته باشد راوی به جایگاهی تکیه کرده که می‌خواهد واسطه بین دوران دفاع مقدس با دوره ای که در آن زندگی می کند باشد  ارتباط دادن بین دو نسل را به عهده گرفته است نسلی که در دل انقلاب حضور داشته نسلی که از زمان پیروزی انقلاب بیش از30 سال فاصله دارد لذا کسی می تواند این رابطه را برقرار کند که سوز و پختگی لازم را داشته باشد
مثال

فرمانده لشکر ۹ زرهی عراق ایستاده بود با دوربین حرکت زرهی  لشکرش که با دقت و با قدرت زیر آتش پشتیبانی توپخانه و خمپاره و هواپیماها و بالگردها در حال پیش رفتن است تا خاکریز فتح شده را پس بگیرند تماشا میکرد آرایش تانک ها او را به زبان آورد گفت می خواهم بدانم چه کسی قادر است یا امکانات دارد در مقابل این لشکر می تواند مقاومت کند

از طرفی پشت خاکریزی که هدف زرهی عراق است زیر آتش شدید دشمن رزمندگان ما به دنبال سنگری و سوراخی بودند تا از شر اتش دشمن در امان قرار بگیرند مسئول محور در حالی که پشت خاکریز قدم می‌زد و مرتب هم تشویق می‌کرد و خواهش می‌کرد بروند بالای خاکریز آماده باشند مانور دشمن را زیر نظر بگیرید فریادش در برابر هجمه آتش دشمن اثری نداشت تا اینکه معلم قرآنی که از بچه‌های گردان بود از سنگر بیرون اومد و شروع کرد با صدای بلند بچه‌های بسیج را مخاطب قرار داده و فریاد می زد و میگفت آهای بچه رزمنده یادت نره خدا وعده داده وعده خدا تخلف ناپذیر است خدا گفته کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره باور کنید قدرت ایمانتان غوغا می کند خدا گفته نصر من الله و فتح القریب پیروزی شما نزدیک است پاشو خاکریز منتظر شماست مکرو مکرالله والله خیرالماکرین خدا مکر دشمن را به خودشان برگرداند آرپیچی تو بردار برو و بالای خاکریز تمام اعتقادات خودت را جمع کن اسلحه را رو به دشمن بگیر دستت را روی ماشه بگذار ما رمیت اذ رمیت را زمزمه کن ان تنصرو الله ینصرو کم و یثبت اقدامکم را خدا برای تو گفته معلم می گفت و میان بچه ها قدم می زد همه را مخاطب قرار داده بود پخت گی ان معلم زیر آتش دشمن غوغا به پا کرد همه را به بالای خاکریز کشاند طوری که آرپیچی زن تیربارچی و تک تیرانداز و غیره همه هجوم بردند بالای خاکریز مستقر شدند

 در همین حین فرمانده محور بچه ها را خطاب قرار داد و گفت صبر کنید الان زمان شلیک نیست بگذارید نزدیک شوند از بالای خاکریز نمیشود آرپیچی زن ها از خاکریزپایین بروید از پایین باید شلیک کنید هم آماده شدند ازبالای خاکریزرو به دشمن سرازیر شدند معلم قرآن فریاد زد  بچه شیعه ها قبل از شلیک مارمیت اذرمیت یادت نره بچه ها رفتند آن طرف خاکریز همه آماده شدند تانک ها نزدیک شدند با حکم شلیک فرمانده آرپیچی زن ها تانک‌ها را نشانه گرفتند موشک ها رها شد در همان لحظه تعدادی از تانک ها به آتش کشیده شدند صدای تکبیر پشت خاکریز اعلام پیروزی شد
فرمانده لشکر ۹ زرهی عراق در حالی که داشت تماشا می کرد متوجه شد تعدادی از تانک هایش آتش گرفته اند تعدادی از آنها رو به فرار هستند متعجب از این اتفاق بود که به موشک زن‌های حاضر پیش رویش فرمان داد هر تانکی که در حال فرار است را بزنید تانکها از روبرو با آرپی چی زن ها به آتش کشیده می شدند و در حال فرار توسط موشکی زنهای عراق آتش زده می شدند حقیقت اللهم اشغل الظالمین به ظالمین رخ‌داد
پختگی معلم قران آن لحظه موفقیت دشمن را به شکست آنها تبدیل کرد
۲- سواد :سین دومی که راوی لازم دارد سواد است سواد ترکیبی از آگاهی و فهم است کسی که اطلاعات را جمع کرده و آنچه را که جمع کرده را می‌فهمد و قدرت تحلیل آن را دارد کسی که نسبت به موضوع آگاهی دارد او را عالم ان موضوع می گویند کسی که نسبت به موضوعی تحلیل کارشناسانه دارد آن را از همه جوانب میفهمد فهیم است قدرت تفهیم دارد
مثال از تهران با ستاد جنگ‌های نامنظم تماس گرفتند با مصطفی چمران کار دارند چمران با شروع صحبت متوجه شد از بیت رهبری آقای سید احمد خمینی هستند و به چمران پیام می‌دهد که امام دلش برای تو تنگ شده از او دعوت شد تا سفری به تهران داشته باشند و با امام دیدار تازه کند خبربین نیروها و فرماندهان جنگ های نامنظم پیچید عده ای از آنها با چمران تماس گرفتند مشکلات را گفتند از او خواستند تا به اطلاع امام برسانند لیستی از مشکلات نوشته شد چمران قول داد خدمت امام بگوید چمران از اهواز به سمت تهران حرکت کرد در جماران با امام دیدار کرد بعد از ملاقات به اهواز برگشت سفارش دهنده ها خدمت چمران رسیدند موضوع را پیگیری کردند
چمران در پاسخ گفت خدمت امام رسیدیم در آن دیدار متوجه شدم دور تادور اما مشکلات گرفته خجالت کشیدم مشکلات خودم را روی آن بریزم به فکر افتادم تا مقداری از مشکلات را بردارم کمکی به امام کرده باشم سواد یعنی همین که می فهمد در مقابل تکلیف پیش رو باید چه کار کند
۳- سلیقه  :

منظور از سلیقه هنرمند بودن در روایت‌گری است راوی اگر هنر نداشته باشد خلاقیت در روایت نداشته باشد قبل از اینکه ارتباط برقرار کند آتش به پا می‌کند سلیقه ، توانمندی در بهترین شکل از فرصت پیام ،مکان و مخاطب استفاده کردن است  لذا در امر سلیقه در روایت به سه نکته اساسی باید توجه داشته باشند
---گزینش خوب کلمات

راوی به واسطه کلمات ارتباط بین دو نسل را انجام می دهد باید از کلماتی استفاده کند که هدایت به سمت نور انجام گیرد بدآموزی نداشته باشد کلمات به عنوان فیتبعون احسن باشد کلمات خوب، بار ارزشی را  همراهی می‌کنند محبت را افزایش می‌دهند به سمت رحهما بینهما  حرکت میکنند
مثال :

 دو نفر از نیروهای اطلاعات عملیات لشکر ۳۲ انصار با دعوت علی چیت سازان جذب جبهه شدند انها بعد از ازاد شدن از زندان و توبه کردن با دعوت علی چیت سازان فرمانده نیروهای اطلاعات و برای کار اطلاعاتی به جمع بچه‌های اطلاعات پیوسته اند ولی به دلیل داشتن خلق و خوی عادت قبلی موجب آزار و اذیت عده ای شده بودند که چند نفر خدمت علی آقا چیت سازان می‌روند نسبت به رفتار این دو نفر معترض می‌شوند علی آقا به آنها می‌گوید اجازه بدهید به این ها فرصت بدهید تا اینها صدای امام را صدای انقلاب را بشنوند و بعد قضاوت کنید اگر با صدای امام همانطور زندگی کردند دوباره در همان وادی خواستند بمانند وقت قضاوت است آن دو نفر به قدری شجاع بودند و در سخت‌ترین راه کارها فعالترین ها بودند  و در نهایت در عملیات شهید شدند

بعد از شهادت این دوعزیز ، آنها که عجولانه قضاوت کرده بودند پشیمان بودند دنبال جبران بودند که علی آقا به آنها گفت بروید همانند آنها زندگی کنید چگونه به امام پیوستند چگونه سرباز امام شدند و چگونه سربازی کردند و نهایت شهید می‌شوند شهادت مزد جهاد است استفاده از ادبیات خوب برای پاسخ دادن علی آقا به معترضین از ادبیات خوب استفاده میکند جواب علی هم فرصتی برای دعوت شدگان میشود و هم درسی برای کسانی که بی صبر بودند   

--چینش خوب کلمات

در روایت کلمات باید طوری چینش شود که مستمع با کمترین و با سرعت بالا پیام را بگیرد مجبور نشود برای فهمیدن هم فکر کند هم بر گذشته رجوع کند و هم سوال انگیز شود این چینش باعث می شود زیبایی خاصی به روایت  دهد
مثال : شهید همت میگفت در آموزشها عرق بریزد تا در عملیات خون نریزد

 شهید چیت سازان  کسی می تواند از موانع دشمن بگذرد که از نفس خود عبور کرده باشد

 تا من خود را خنثی نکنیم نمی‌توانیم مین دشمن را خنثی کنیم

تا رحمها بینهم نباشد اشدا الکفار نمیشود

و
 پردازش متناسب کلمات :

مطالبی در قصه و روایت وجود دارد که پردازش آن باعث می شود بهره‌ برداری بهتری در روایت رخ  میدهد
مثل

 شهید همت به فرماندهان گردان ها گفتند با نیروهای تحت امر خودتان زندگی کنید نگذارید فاصله ها  ،شما را از هم دور کند با نشست و برخاست به آنها اعتماد سازی کنید آنها را بشناسید و حرف همدیگر را بفهمید تا در تاریکی شب عملیات انها هم به شما اعتماد کنند و هم شما به انها  اعتماد کنید افراد توانمند را شناسایی کنید و مسیر تربیت و رشد آنهارا مهیا کنید
۴-صبوری کردن :

 در روایت لازم است و روای باید بداند روایت در حقیقت جنگ با شیطان است حمله به خاکریز دشمن خاکریزی که در باورهای مخاطب من احداث شده این خاکریز ممکن است در اثر جهل ،تنبلی ،عناد و غیره احداث شده است بدون صبوری امکان فتح خاکریز وجود ندارد صبر کردن در دو جبهه باید صورت گیرد
الف :صبر در فوران کردن اطلاعات انباشته شده در درون راوی

راوی باید در رابطه موضوعی که روایت می کند حداقل ده برابر اطلاعاتی که می‌خواهد ارائه بدهد باید اطلاعات داشته باشد
راوی باید با صبوری اطلاعات خود را طبق فرصتی که دارد مخاطبی که دارد موضوعی مورد بحث است اطلاعاتش را منتقل کند مثل آقای قرائتی سخنران توانمند و ملای باسوادی است هم قادر است ثروتمند معلومات است ولی حداکثر زمانی که به کار می‌گیرد نسبت به معلوماتش قابل قیاس نیست و هم توجه دارد که برای چه کسی صحبت می کند گاهی آن قدر خودش را تنزل می دهد و پایین می آورد تا با مخاطب همسطح شود تا بتواند دست بدهد تا بتواند دستش را بگیرد و هدفش را منتقل کند و پیامش را برساند تا به امروز موفق بوده
ب:: صبوری در برابر رفتار مخاطب

راوی میداند که در برابر گارد مخاطبش مواجه هست لذا تنها در سایه صبر کردن می تواند این گارد را که شیطان احداث کرده بشکند کار فرهنگی یک حرکت و یک عملیات مقابل تلاش های شیطان است شیطان تنها در سایه توصیه هایش توانسته هم یارگیری کند و هم مخالفش را حذف کند برای مقابله با آن باید مانند خودش عمل کرد با توصیه های موثر و قابل فهم می شود حداقل مقاومت کرد باید پیروزی را رقم زد برای موثر واقع شدن توصیه‌ها صبر لازم است تا تو را قبول کنند به تو اعتماد کنند و از تو  پیروی کنند

مثال :

 شب عاشورا امام حسین علیه السلام رو کرد به یارانش گفت این لشکر با من کار دارد هر کس می‌خواهد برود برود  آن که میماند کشته خواهد شد او حتی یاران را با اسم نام برد و از آنها خواست بروند انها که در دام و وسوسه‌های شیطان اسیر بودند یا به نحوی گیر داشتند رفتند ولی آنها که وامدار شیطان نبودند سعادت خود را در رکاب امام می‌دیدند دنیا را فدای اطاعت امام کردند و بقای خود را در جبهه حقّ دیدند ماندند

چند نکته مهم
راوی که واسطه بین دو نسل است نیاز دارد به گونه‌ای عمل کند نه تنها این اتصال باید صورت بگیرد بلکه نسل دوران دفاع مقدس به عنوان الگو برای نسل حاضر مقبول قرار گیرد و همچنین به عنوان گنجینه ای که تاریخ را تامین کند
لذا راوی لازم دارد که علم به واقعیت های جنگ داشته باشد و علم به واقعیت ها و نیازهای امروز داشته باشد بداند با که و چرا جنگ شد چگونه ،کی ، باچه کسانی ، چه مدت و. طول کشید علم به این سوال‌ها چشم را باز می کند و او را آگاه می کند تا از آنچه می بیند سخن می‌گوید در حقیقت علم ابزار روایتگری است

 نکته بعدی : هنراز ابزار توانمندی لازم برای روایت است راوی هنرمند یعنی این که قدرت تجسم و انتقال حس را دارد نکته مهم تر و اصلی راوی باید یک شخص متقی باشد توجه به تقوا در برنامه اصلی باید قرار دهد چرا که تقوا محدودیت در به خطا رفتن در روایت را به عهده دارد مانع از دروغ می شود مانع از درشت گویی تخریب و غیره می‌شود در تقوا خدا مد نظر است خدا مدد میکند

 اگرعلم نباشد فقط هنر باشد یعنی راوی یک شخص هنرمند است و توانایی انتقال حس و ایجاد تجسم و قدرت تفهیم دارد مخاطب را به بی‌راهه می‌برند اگر راوی علم داشته باشد هنر نداشته باشد روایت بی فایده یا کم فایده می شود و حتی ممکن است در انتقال حس و فهماندن بد عمل کند زدگی به وجود می آورد اگر علم باشد هنر باشد تقوا نباشد علم و هنر موجود در خدمت شیطان قرار می گیرد راوی نور به راوی ظلم مبدل می‌شوداگر تقوا باشد ولی علم و هنر ندارد او هرگز روابت نمکند میرود تا اینکه همه عالم به علم موضوع شود و هنرمند شود در غیر این صورت روایت نمیکند